Gazi Mustafa Kemal'in Karşıyaka Spor Kulübünü Ziyareti

13 Teşrin-i Evvel 1925

Karşıyaka İspor (Spor) Kulübünde karşı karşıya bulunduğum gençlik iftihara çok şayandır. Bu gençlik muvacehesinde istikbalin kuvveti, saadeti ne bariz görülmektedir.

Gazi M. Kemal

24 Haziran 1926

Bu defaki ziyaretimde geçen aylarda masraf-ı mesai ve himmetin kıymetli asarını gördüm. Teşekkür ve tebrik ederim.

Gazi M. Kemal

Tosya'ya Hapishane Yapılması

KONU: Tosya’da bir hükümet konağı inşa edilmiş olmasından dolayı eski hükümet konağının yeniden hapishane inşa edilinceye kadar kira karşılığı hapishane olarak kullanılması hususunda gerekli muamelenin yapılması hususunun Kastamonu Valiliği’ne bildirildiği.

  

Dâhiliye Mektûbî Kalemi

 

Kastamonu Vilayet-i Celilesi’ne

Tosya kasabasında yeniden hükümet konağı inşa edilmesinden naşi eski hükümet konağının bedel-i icar-ı şehrîsi olan elli bir kuruştan otuz kuruşunun müceddeden hapishane inşa edilinceye kadar atik hapishaneye bedel-i îcâr olarak itası tevârüd eden 6 Şubat sene 318 tarihli ve otuz bir numaralı tahrirat-ı aliyye-i âsifânelerinde işâr kılınmış ise de atik hapishane bedel-i icarı hakkında şimdiye kadar ne yolda muamele cereyan ettiği gösterilmemiş olduğundan keyfiyetin muvazzahan işârı hususunun muhasebe ifadesiyle beyanına mübaderet kılındı ol bâbda

Fi 29 Zilhicce sene 320 / 15 Mart sene 319 (29 Mart 1903)

 

 Dâhiliye Mektûbî Kalemi

 

Kastamonu Vilayet-i Celilesi’ne

24 Nisan tarih ve yetmiş iki numaralı tahrirat-ı aliyye-i dâverîleri cevabıdır.

Tosya kazasında inşa edilmesine binaen hükümet konağı bedel-i icarı olarak münhal kalan şehrî elli bir kuruştan otuz kuruşunun kaza-i mezkurda müceddeden hapishane inşa edilinceye değin sabıkı gibi hapishane ittihaz edilen atik hükümet konağının alt katı bedel-i icarı olarak tahsisi bi’t-tensip 1 Eylül sene 318 tarihinden itibaren kaydı tesviye olunduğundan oraca da ona göre muamele ifası lüzumunun muhasebe ifadesiyle beyanına ibtidar edildi ol babda…

Evrakı Muhâsebeye

11 Ra (Rebiulevvel) sene 321 / 25 Mayıs sene 319 (7 Haziran 1903)

 

Kastamonu-Tosya Yolu Hep Gündemde

        Uzun yıllardır Kastamonu yolu Tosya gündeminin büyük ölçüde işgal etmektedir. Her ne kadar yeni çalışmalar yapılsa hatta duble yol olsa bile bu yol hiç gündemden düşmeyecek gibi duruyor. Tarihte de gündemde olduğu gibi Cumhuriyet’in ilk yıllarında bile Ulusal basında gündemde olmuştur. İşte 4 Ocak 1932 tarihli Hakimiyet-i Milliye Gazetesi’nde Kastamonu yolu ile ilgili haber.

Kastamonu Mektubu.

                                Kastamonu’da Yol Faaliyeti.

        İki seneden beri devam eden faaliyet kış münasebetiyle muvakkaten durdu.

        Tosya Yolu: Tosya’ya elli sene evvel başlanılan şose bu kadar uzun seneler içinde bir türlü ikmal edilememişti ve o zaman kırılan taşlar şimdiye kadar da duruyordu. Mühim bir istihsal memleketi olan Tosya için bu yol hayati bir mesele idi. İki senedir bu yola verilen ehemmiyet dolayısıyla mühim kısımlarının ikmal ve ıslahı mümkün olmuştur.

        Bu sene, bu yolda 21-51 inci kilometreler arasında, dokuz kilometrelik bir kısmının sandık küşadı ve 9 kilometrenin silindirajı ve diğerlerinin de taşı, kumu temin edilmiştir. Ayrıca 2 köprü ve menfez inşa edilmiştir.

Tosya Bağcılığı - 2

KASTAMONU’DA BAĞCILIK İLERLİYOR

Yapılan tecrübeler çok iyi netice verdi, yeni bağlar kuruluyor.

Kastamonu 11 (Hususi) – Şimdiye kadar bir meyve memleketi olarak tanınmış bulunan Kastamonu, çok yakın bir atide ehemmiyetli bir bağ mıntıkası olarak ta kendisini gösterecektir. İki senedir yapılmakta olan tecrübeler, bize bu hükmü verdirmeğe sebep olmaktadır.

İki sene evveline gelinceye kadar “Kastamonu ve mülhakatının iklimi yalnız meyveciliğe müsaittir. Bağcılığa muvafık değildir.” şeklinde, yerleşmiş bir kanaat vardı. Bilhassa orta Anadolu bağcılığının iptidai bir tarzı olan Baran sisteminde Tosya’da mevcut üç bin hektarlık bağ sahasından senede ancak bir milyon kilo yaş üzüm alınabilmesi bu kanaate bir delil olarak gösteriliyor.

Bittabi bu iptidai usulün verdiği çok mahdut hasılat nasıl Tosya’nın bağ kabiliyetini göstermekten uzak ise Kastamonu’da bağ yapılamayacağı fikri de o nispette bir kavli mücerretten başka bir şey değildi.

Bu yanlış kanaatlerin tashihini arzu eden vilayet ziraat müdürlüğü, bilhassa onun çalışkan müdürü Ekrem beyin himmetiyle ilk iş olarak muhitte bağcılığa bir örnek olarak Tosya’nın iptidai bağlarını ıslah teşebbüsüne girişti.

Tosya bağlarını şimdikine nazaran yüksek nispette ve verimli bir halde yeniden tesis etmek çarelerine tevessül edilmiş ve işe Tosya’dan başlanılmıştır.

Geçen sene ilkbaharında, Tosya’da halk nazari ve birkaç mıntıkada ameli izahat verilerek başlanılan ıslah işinde ayrıca üç numune bağı tesis olunmuş ve vilayet merkezinde de başkaca üç dönümlük yeni sistem bağ dikilmiştir.

Geçen senenin bu tesisatı halk üzerinde çok iyi ve müspet bir intiba bırakmış ve herkesi bu usulü tatbike teşvik etmiştir. Çünkü şimdiye kadar eski usulde dikilen ve behemehâl suya ihtiyaç hisseden bağların hektar başına kurulması en az sekiz yüz lira ile mümkün olmakta ve ayrıca da on senelik gibi uzun bir emek ve külfete ihtiyaç hissetmekte idi. Bilhassa aynı zamanda büyük bir çeltik mıntıkası olan ve bu kısım ziraatı için her an suya muhtaç olan Tosyalılar, mıntıkalarında mevcut suları, kısmen bağlara kısmen de çeltik tarlalarına vermek suretiyle iki taraftan da istifade edebilmek için çok yoruluyorlar ve hatta zararlara uğruyorlardı.

Hâlbuki yeni sistem bağlar, bir defa suya ihtiyaç hâsıl etmemekte, aynı zamanda tesis masrafı hektar başına elli liradan fazla bir şey tutmamaktadır. Ayrıca eski bağların on senede meydana gelmesine mukabil yeni bağlar, en fazla üç senede mahsul vermeğe başlamaktadır. Üç dört taraflı menfaati olan yeni sistem bağlar, işte bunun için Tosya’da büyük bir rağbete mazhar olmuş ve herkesi yeni şekilde bağ kurmağa teşvik etmiştir.

Tosya’da iyi bir netice veren yeni sistem bağlar, vilayetin diğer mıntıkalarında da yapılmağa başlamıştır. Bilhassa vilayetin ikinci derecede mühim bir bağ mıntıkası olan Araç ve İğdir çayı havzasında da bu sene yeni sistemde bağlar kurulmasına başlanılmış ve Tosya’nın elde ettiği büyük menfaatleri işiten meraklı Araç ve civar köylüleri büyük bir alaka ile fenni bağlar tesisine girişmişlerdir.

Bu alaka Kastamonu ve İnebolu’yu da sarmış, Kastamonu’da birkaç mıntıkada, İnebolu’da merkezde yeni usulle bağ tesisine başlayanların adedi fazlalaşmağa başlamıştır.

İşte bu yeni bağlar sayesindedir ki, Kastamonu çok tanınan meyveciliğine bir de modern bağcılığı ilave etmeğe başlamıştır. Yakında Kastamonu bağcılığı da meyveciliği kadar her tarafta büyük bir rağbetle karşılaşacak, toprağının çok kireçli olması, ilkbaharının sisli ve yağmurlu geçmesi itibarıyla bir hububat memleketi olan Kastamonu, iktisadi istikbalini meyve ve sınai nebat zümrelerinden temin etmiş olacaktır. – Talat Mümtaz

Akşam Gazetesi – 19 Nisan 1934

Tosya Abdurrahman Paşa Vakfı'nın Tevliyet Beratı

KONU: Tosya’daki Abdurrahman Paşa Vakfı’nın tevliyetinin Mustafa Efendi’ye tevcihi ile ilgili berat

 

Nişânn-ı şerîf-i âlîşân-ı sâmî-mekân-ı sultânî tuğrâ-yı garrâ-yı cihân-sitân-ı hâkânî nüffize bi’l-ayni’r-rabbânî hükmü oldur ki;

Tosya’da vâkî‘ müteveffâ Abdurrahman Paşa Vakfı’nın yevmî altı akçe vazîfe ile mütevellîsi olan İsmail Halife (…) kendi hüsn-i rızasıyla yedinde olan berâtın virüp mutasarrıf olduğu tevliyeti oğlu erbâb-ı istihkâkdan işbu râî‘u tevkî‘-i refi‘i’ş-şân-ı hâkânî Mustafa zîde kadruhûya ferâgat ve kasr-ı yed itmeğin kasr-ı yedinden tevcîh olunup yedine berât-ı şerîf-i âlîşânım virilmek bâbında fâriğ-i mezbûr memhûren istid‘â-yı inâyet itmeğin rızasıyla kasr-ı yed vâki‘ ise şartıyla kasr-ı yedinden oğluna tevcih olunmak fermânım olmağın hakkında mezîd-i inâyet-i pâdişâhânem zuhura getürüp bin iki yüz on dört senesi Cemâziye’l-âhirinin yedinci günü târîhiyle müverrah virilen ruûs-ı hümâyûnum mûcebince bu berât-ı hümâyûnu virdim ve buyurdum ki;

Mezbûr Mustafa zîde kadruhû varup kasr-ı yed iden babası merkum yerine vakf-ı mezbûrun mütevellîsi olup edâ-yı hıdmet eyledükden sonra ta‘yîn olunan yevmî altı akçe vazîfesin vakf-ı mezbûr mahsûlünden alup mutasarrıf ola şöyle bileler alâmet-i şerîfe i‘timâd kılalar.

Tahrîran fi’l-yevmi’l-âşir şehr-i Cemaziye’l-âhir sene erba‘a aşar ve mieteyn ve elf (10 Cemaziye’l-âhir 1214 – 9 Kasım 1799)

Ulusal Basında 1943 TOSYA DEPREMİ - Ulus Gazetesi -

Dâhiliye Vekili Tosya deprem bölgesinde

Tosya (Zelzele bölgesine giden Çankırı muhabirimizden) – Geceyi Kastamonu’da geçirdik. Yeni sarsıntılar yüzünden halk geceyi tetikte geçiriyor, şehrin çeşitli köşelerinde çadırlar kuruluyor.

Dahiliye Vekilimiz Hilmi Oran’ı otomobille takip ederek Tosya’ya gidiyoruz. Kastamonu Mebusu Tezer Taşkıran’la aynı otomobildeyiz. Hep deprem faciasından konuşuyoruz. Tezer Taşkıran’ın şefkatle titreyen sesi:

– Zavallı Tosya! diyor, Ne güzeldi, ne neşeli bir yerdi…

Yarık yollar üzerinden, çatlamış yarlardan geçiyoruz. Zedelenmiş, yıkılmış menfezler ve köprüler var. Tosya yıkılmış binalarıyla gözlerimizi yaşartıyor. On bin nüfuslu, altı bin evli pirinç diyarını böyle mi görecektik? Kasabada yer yer zedelenmiş binalar, harabeler var. Çeltik fabrikası da zarar gören binalar arasında… Enkaz yığınları altında 653 vatandaş can vermiş.

Dâhiliye Vekilimiz Tosyalılara “başsağlığı” diliyor. Her yeri geziyor, ihtiyaçları bütün teferruatıyla yakından tetkik ediyor, direktifler veriyor. Kastamonu valisi ve Tosya kaymakamı izahat veriyor. Kaymakam diyor ki:

– Hasara uğramayan, içinde oturulabilecek halde olan hemen tek bina yoktur…

Deprem cidden büyük tahripler yapmış. Resmi daireler, telgrafhane çadırlarda çalışıyor. Halk tahtalardan ve kilimlerden yaptığı barınaklardan çadırlara geçiyor.

Yıkıntılar temizleniyor, tehlikeli binalar yıkılıyor.

Yeni yapılan Tosya hastanesi de bir yığın taş parçası halinde… Tarihi büyük caminin minaresi kaidesinden 25 santim kadar yana kaymış, fakat şaşılacak bir muvazene tesis ederek dimdik ayakta duruyor. Deprem Tosya’nın bilhassa şimal kısmında ağır tahripler yapmıştır.

Ana, baba, kardeş, çocuk kaybeden Tosyalılar, soğukkanlılıklarını ve metinliklerini hiç kaybetmemişler. Hükümetimizin ve Kızılay’ın yakın alakası ve derin şefkati onların ümidini bir kat daha kuvvetlendirmiştir. Normal hayatın en kısa zamanda tesisi için canla başla çalışıyorlar. – Kadri KORMAN

Ulus Gazetesi – 4 Aralık 1943

Yutma Hemşeri (Tosyalı M.S'nin 10 Mart 1929'da Milliyet'te yayınlanan şiiri)

Tosyalı bir hemşehrimizin gönderdiğini düşündüğüm10 Mart 1929 tarihli Mililyet Gazetesi’nde yayınlanan “Yutma Hemşeri!” şiiri

Yutma Hemşeri

Politika denen çorbadan tadıp,

Kahvede keyif çatma hemşeri!

Çınar meydanında sohbet kaynatıp,

İşini yarına bırakma hemşeri

 

Politika senin neyine gerek

Kazanda erbapsan ye yağlı börek

Bir elinde çapa, bir elinde kürek

Çalış sırt üstüne yatma hemşeri!

 

Gelmişe geçmişe karışma dayı

Karşılıklı çene yarışma dayı

Dedikoducuyla barışma dayı

El elinden ağu tatma hemşeri!

 

Karnını doyurmaz İtalya, Rusya,

Yerinde duruyor Avrupa, Asya,

Sen bak çeltik nasıl, kârda mı Tosya,

Her söylenen lafı yutma hemşeri!

M. S

10 Mart 1929 - Milliyet