Osmanlı Döneminde kurulan Kastamonu Milli Ticaret Anonim Şirketi Nizamnamesi

 

Kastamonu Milli Ticaret Anonim Şirketi Nizamname-i Dahilisi

BİRİNCİ FASIL

Şirketin teşkili ve maksadı ve ismi ve merkezi beyanındadır.

Birinci Madde : Umur-ı ticariye ve sınaiye ve nakliye ile iştigal etmek üzere zirde muharrerin imza Kastamonu eşrafından Salim Efendi-zade Reşid ve Salim Beyler ve Altı Ağa-zade Hafız Mehmed ve Rizeli Genç Ali-zade Burhaneddin Efendiler ile tertip ve ihracı ber vech-i ati kararlaştırılan hisseler ashabı beyninde bir Osmanlı Anonim Şirketi teşkil olunmuştur.

İkinci Madde : Şirketin ünvanı Kastamonu Milli Ticaret Anonim Şirketi olacak ve tabiiyeti itibariyle bilcümle muamelatı hakkında Devlet-i Osmaniye’nin kavanin ve nizamat-ı hazıra ve müstakbelesi tatbik eyleyecektir.

Üçüncü Madde : Şirketin merkezi Kastamonu olacak ve memalik-i Osmaniye’nin sair bir mahallinde veya memalik-i ecnebiyede dahi şubeleri bulunacaktır.

Dördüncü Madde : Şirketin müddeti bazı esbabdan dolayı kat‘ veya temdid edilmedikçe on beş seneden ibaret olacaktır.

İKİNCİ FASIL

Sermaye ve Hisse Senedatı Beyanındadır.

Beşinci Madde : Şirketin sermayesi on beş lira-yı Osmaniden ibaret olup beheri beş Osmanlı lirası kıymetinde üç bin hisseye münkasımdır. Heyet-i Umumiyenin işbu sermayeyi bir misli tezeyyüd etmeye salahiyeti olacaktır. Tezeyyüd-i sermayeye karar verildiği zaman hükümete malumat verilecektir. Sermayenin bir mislinden fazla tezyidi evvel emirde hükümetin muvafakatının istihsaline mütevakkıftır. Şirketin ihraç eyleyeceği hisse senedatının nümuneleri kable’l-ihraç li-ecli’t-tasdik Ticaret Nezareti’ne tevdi edilecektir.

Altıncı Madde : Şirket sermayesinin tamamı imza ve yüzde onu istihsal olunduktan sonra suver-i katiyede teşekkül etmiş addolunacak ve hissedar yazılanlara tediye ettikleri tekasiti mübeyyin muvakkat senedat verilecek ve sermayenin nısfının tediyesinde ashabı yedinde bulunan senedat-ı muvakkata senedat-ı asliyeye tahvil edilecektir. Şirketin hisse senedatının bir tarafı Türkçe ve diğer tarafı elsine-i saireden biri ile tanzim olunacaktır. Sermayenin ilk taksitin tediyesinden sonra kalacak miktarı şirketin ihtiyacatına göre mukassitan veya defaten meclis-i idarenin kararıyla Dersaadet ve sair lazım gelen mahallerde elsine-i muhtelifede çıkan resmi ve gayr-ı resmi bazı gazetelerle lâ ekal otuz gün evvel ilan olunarak mütalaa olunacaktır.

Yedinci Madde: Hisseler bedelinin nısfı tediye olununcaya değin verilen senedat-ı muvakkata ashabının ismine muharrer olacak ve bedelinin yüzde onu tediye olunmadıkça kabil-i havale ve furuht olamayacaktır. Ve bunların havale ve furuhtu şirketin defterine kayıt edilerek ziri bayi ile müşteri ve müdirandan biri tarafından imza olunmakla icra olunacak ve keyfiyet-i havale ve furuhtu senede dahi zikir ve işaret kılınacaktır. Bedelin nısfı tediye olunduktan sonra senedat-ı asliye hamiline ait olmak üzere muharrer bulunacaktır.

Sekizinci Madde: Hisse senetleri şirket nazarında kabil-i inkısam değildir ve şirket her hisse için bir sahip tanır. Bir hissedarın varis veya dayinleri hiçbir vesile ile şirketin emval ve emlakinin taht-ı hacze vaz‘ını talep ve şirketin umur-ı idaresine müdahale edemezler ve istifa-yı hukuk için şirketin muhasebe defatiri ile heyet-i umumiyenin kararlarını kabule mecburdurlar.

Dokuzuncu Madde: Evkat-ı muayyenede tekasiti tediye olunmayan hisse senedatının sahiplerinden teehhürât-ı vakıadan dolayı ihtar-ı keyfiyete hacet kalmaksızın tekasitin hululü gününden itibaren senevi yüzde dokuz hesabıyla faiz ahz olunacaktır.

Onuncu Madde: Şirketin taksitleri vaktiyle tediye edilmeyen senedat ashabı aleyhine ikame-i dava etmekle ve hisseleri dahi satmağa salahiyeti olacaktır. Ve bu makule satılması lazım gelen hisse senedatının numaraları gazeteler marifetiyle neşir ve ilan olunarak tarih-i ilandan on beş gün sonra şirket hiçbir gûne ihtara ve muamelat-ı adliyeye mecbur olmamak ve zarar ve ziyanı sahibine ait olmak üzere Dersaadet borsalarında ve borsalarda henüz alınıp satılması kabul olunmamış ise müzayede tarikiyle hisseleri sattıracaktır. Bu veçhile furuht olunan senedat iptal olunacak ve müşterilere eski senetlerin numaralarını havi olmak üzere yeni senedat ita kılınacaktır. Satılan senedin esman-ı hasılası hissedarın şirkete olan deynine hasr ve tahsis olunur. Ve Noksanı ondan talep olunacağı gibi fazlası var ise ona ita olunur.

ÜÇÜNCÜ FASIL

Şirketin Umur-ı Dahiliyesi Beyanındadır.

On Birinci Madde: Şirketin umur ve mesalihi heyet-i umumiye tarafından mansub ve beşten yediye kadar azadan mürekkep bir meclis-i idareye ihale olunur. Ve şu kadarki ilk üç sene müddet için teşkil olunacak meclis-i idare azası müessisler tarafından tayin olunacaktır.

On İkinci Madde: Üç sene müddet için tayin olunan azanın müddet-i memuriyetleri hitam bulduktan sonra meclis-i idareye intihap olunacak azanın ilk teceddüdünden kura ile ve ondan sonra kıdem itibarıyla her sene ikisi çıkarılarak yerlerine aharı intihap ve tayin kılınacaktır. Şu kadar ki çıkan azanın tekrar intihabı caiz olacaktır.

On Üçüncü Madde: Mecils-i idarenin içtimaı icab-ı maslahata tabi olacak ise de la ekal yirmi günde bir defa şirketin merkezinde toplanması labüddür. Müzakeratın muteber olması laekal nısfından bir ziyade azanın bizzat huzuruna menuttur.

Meclis-i idarenin kararları hazır bulunan azanın ekseriyet azasıyla muteber olur. tesâvî-i ârâ vukuunda keyfiyet-i içtima âtîye ta‘lik edilir. Ve onda dahi tesavi-i ârâ vuku bulur ise mevzubahis olan teklif ret olunur.

On Dördüncü Madde: Meclis-i idarenin müzekkeratı zabıt defterine kayıt olunur. Sureti veya bir fıkra-i muhricesi muteber olmak için reis veya vekili tarafından imza olunmak lazım gelir.

On Beşinci Madde: İdare meclisi azasından her biri şirketin yirmi beş hisse senedatına malik olması lazım gelir. Senedat-ı mezbure şirketin sındığına tevdi olunacak ve müddet-i memuriyetleri zarfında satılamayacaktır. Bunların üzerine furuhtu caiz olmayacağını mübeyyin bir damga vurulacaktır.

On Altıncı Madde: meclis-i idare azasından bir veya bir kaçının vefatı veya istifası vukuunda veya sair bir sebepten dolayı bir veya birkaç aza yeri münhal kalır ise meclis-i idare onların yerine muvakkaten aza tayin eyleyecek ve intihab-ı kati gelecek heyet-i umumiye tarafından icra olunacaktır.

On Yedinci Madde: Meclis-i idare her sene içlerinde bir reis ve bir reis vekili intihap eder. Ve Reisin veya vekilinin gıyabında vekâlet etmek üzere azadan birini tayin eder.

On Sekizinci Madde: Azadan memalik-i ecnebiyede ikamet edenler veya muvakkaten gaybubet edenler esna-yı müzakeratta kendilerine vekâlet etmek üzere refiklerinden azadan birini tayin edebilirler. Şu kadar ki vekâlet edecek azanın kendi reyi dâhil olduğu halde ikiden ziyade rey olamayacaktır.

On Dokuzuncu Madde: Meclis-i idare şirketin umur ve emvalinin idaresi için iktidar-ı tâmmı haizdir. Ve hatta sulh olmak ve hüküm tayin etmek salahiyeti dahi maliktir. Ve heyet-i umumiyeye arz olunacak hesabatı tanzim ile tevzi olunacak temettuun miktarını teklif eder meclis-i idarenin reisi gerek müddei ve gerek müddei-i aleyh sıfatıyla huzur-ı mehakimde bizzat veya bi’l-vekale şirket namına müdafaada bulunur.

Yirminci Madde: Meclis-i idare mevadd-ı mahsusa ve bir müddet-i muayyene için haiz olduğu iktidarı kısmen veyahut tamamen azasından bir veya birkaç zata ya vekalet-i mahsusa ihale edeceği misillü mesalih-i cariyenin rüyet ve tesviyesi için hariçten dahi bir veya birkaç zatı tevkil eyleyebilir.

Yirmi Birinci Madde: Meclis-i idare azası hasılat-ı (…)dan kendilerine tahsis kılınacak hisseden başka mecliste hazır bulunacakları günler için hissedaran heyet-i umumiyesince takdir ve tayin edilecek bir ücret dahi ahz edeceklerdir.

DÖRDÜNCÜ FASIL

Heyet-i Umumiye Beyanındadır.

Yirmi İkinci Madde: Suret-i muntazamada akd-i içtima eden heyet-i umumiye umum hissedaranın heyet-i mecmuası makamında bulunur.

Yirmi Üçüncü Madde: Heyet-i umumiye her sene Mayısı zarfında şirketin merkezinde suret-i adiyede akd-i içtima eder. Bundan başka meclis-i idare icap eyledikçe suret-i fevkaladede olarak heyet-i umumiyeyi davet edebilir. Her  sene heyet-i umumiyenin içtimaı nihayet yirmi gün akdem tahriren Ticaret Nezareti’ne ihbar olunacak ve heyet-i mezkurede canib-i nezaretten bir komiser hazır bulundurulabilecektir.

Meclis-i idare ve müfettiş raporuyla senelik bilançodan ve heyet-i umumiye zabıtnamelerinden heyet-i mezkurede hazır bulunan hissedaranın esami ve miktar-ı hisselerini mübeyyin cetvelden dörder nüshası Ticaret Nezareti’ne gönderilecektir.

Yirmi Dördüncü Madde: Heyet-i umumiye vekaleten veya asaleten la ekal on hisseye malik olan hissedarandan mürekkep olacaktır. Heyet-i umumiyede gerek asaleten ve gerek vekaleten hazır bulunan hissedaranın her on hisse için bir reyi olacak ve şu kadar ki her bir hissedarın beş reyden ziyade reyi olamayacaktır.

Yirmi Beşinci Madde: Davetnameler yevm-i içtimadan la ekal bir mah evvel altıncı maddede beyan edildiği veçhile gazetelerle ilan kılınacaktır.

Yirmi Altıncı Madde: Heyet-i umumiye gerek asaleten ve gerek vekaleten şirket sermayesinin bir rubuna müsavi hisse senedatına malik hissedarlar hazır bulunur ise teşekkül etmiş addolunur. Heyet-i umumiyede hazır bulunacak hissedaranın mutasarrıf oldukları hisselerin salifu’z-zikr bir rubuna müsavi olup olmadığı anlaşılmak üzere hisse senetlerini on gün zarfında meclis-i idare tarafından irae olunacak mahalle teslim etmeleri davetnamelerde ihtar olunacaktır. İşbu heyet-i umumiyenin defa-i ûlâ içtimaında hazır bulunan hissedaranın asaleten ve vekaleten hamil oldukları hisse senedatının miktarı derece-i kifayede olmadığı halde heyet-i umumiye ikinci defa olarak içtimaa davet edilir.

İşbu ikinci içtimada hazır bulunan hissedaran hisselerinin miktarı ne olur ise olsun birinci içtimada müzakere olunmasına karar verilmiş olan hususat hakkında icra-yı müzakerat edeceklerdir. Ve bu veçhile cereyan eden müzakerat mer‘î ve muteber olacaktır. Birinci içtima ile ikinci içtima beynindeki müddet yirmi günden dûn ve bir mahtan efzûn olamayacak ve ikinci içtimaın davetnameleri on gün evvel ilan olunacaktır.

Yirmi Yedinci Madde: Heyet-i umumiyeye meclis-i idare reisi riyaset eder. Ve reis mevcut olmadığı halde meclis-i idare azası içlerinden birini riyaset vekaletine intihap eylerler. Heyet-i umumiyede hazır olup en ziyade hisseye malik olanlardan ikisi rey toplamak hizmetini ifa eder. Heyet-i umumiye katibi reisi ile rey toplamaya memur olanlar tarafından tayin olunur.

Yirmi Sekizinci Madde: Heyet-i umumiyede müzakere olunan hususata ekseriyet-i ârâ ile karar verilir. Müzakere olunacak mevaddın cetveli meclis-i idare tarafından tanzim edilir. İşbu cetvele dahil olacak mevadd meclis-i idarenin teklifatı ile hamil oldukları hisselerin bedeli şirket sermayesinin la ekal humusuna baliğ olan hissedaran tarafından yevm-i içtimadan la ekal on gün evvel vuku bulacak teklifattan ibaret olacaktır. İşbu cetvele dahil olmayan hususat heyet-i umumiyede müzakere olunamaz.

Yirmi Dokuzuncu Madde: Heyet-i umumiye bilcümle hesabatın tetkiki için gerek hissedarandan ve gerek hariçten bir veya müteaddit müfettiş teyin eder.

Otuzuncu Madde: Beher sene akd-i içtima edecek olan heyet-i umumiye şirketin umur ve mesalihine dair her sene meclis-i idare tarafından takdim olunan layiha ile hesabata dair müfettiş tarafından verilen raporun kıraatini istima ve hesabatı lede’l-müzakere ya kabul veya ret eder. Ve hisse-i temettuu tayin eyler. Tebeddülü iktiza eden meclis-i idare azasının yerlerine diğerlerini nasp eder ve şirketin bilcümle umur ve hususatı hakkında bi’l-müzakere karar ita ve meclis-i idarenin icap eylerse iktidarını tevsi eyler. Fakat heyet-i umumiyede asaleten ve vekaleten şirket sermayesinin la ekal sülüsanına müsavi hisseler ashabı mevcut olup bunların ekseriyet-i ârâsı hasıl olmadıkça sermayesinin tezyidine karar verilemez.

Otuz Birinci Madde: Heyet-i umumiyenin zabtolunan müzakeratı bir defter-i mahsusa kayıt ve ziri heyet-i umumiye reisi ile rey toplamaya memur olanlar ve katip tarafından imza edilir. Heyet-i umumiyenin her içtimaında hazır bulunan hissedaranın esamisiyle ikametgahını ve her birinin hamil olduğu hisselerin miktarını mübeyyin bir cetvel tenzim ile mevcut olanlar tarafından imza edilip zabt defterinin o günkü varakasına rabt ve talep vukuunda alakadarana tebliğ olunur.

Otuz İkinci Madde: Li-ecli’l-ihticâc ibraz olunacak heyet-i umumiyenin zabt sureti veya fıkarat-ı muhricesi meclis-i idare reisi veya vekili tarafından imza edilir.

Otuz Üçüncü Madde: Heyet-i umumiye tarafından işbu nizamname ahkamına tevfikan verilecek kararların kabulü gaip olan veya muhalif reyde bulunan hissedaran için dahi mecburiyü’l-icradır.

BEŞİNCİ FASIL

Hesabat-ı Seneviye ve Müfredat Defteri Beyanında

Otuz Dördüncü Madde: Şirketin sene-i maliyesi Martı ibtidasından bed’ ile Şubatın sonuncu günü hitam bulur. Fakat birinci sene-i maliye müstesna olarak şirketin suret-i katiyede teşkili tarihi ile o senenin Şubatının sonuncu günü beynindeki müddeti şamil olacaktır. Meclis-i idare her sene nihayetinde şirketin matlubatı ve düyunatını havi bir defter-i umumi tanzim ve işbu defter ile muvazene defterini ve hesabatı heyet-i umumiyenin içtimaından kırk gün evvel müfettişlere irae ve tebliğ edecek ve heyet-i umumiyenin hîn-i içtimaında ona takdim eyleyecektir. Heyet-i umumiyeye dahil olmak salahiyetini haiz olan her hissedar mezkur defterleri ve hesabatı mütalaa ve muayene edebilir.

ALTINCI FASIL

Temettuatın Suret-i Taksimi ve Resü’l-male Mahsup Akçe Beyanındadır.

Otuz Beşinci Madde: Şirketin temettuat-ı safiye-i seneviyesinden evvela bila istisna hisselerin cümlesine faiz olarak bedeli tesviye edilmiş sermayenin yüzde üç buçuk itasına kifayet edecek meblağ saniyen ihtiyat akçesini teşkil etmek üzere temettuat-ı mezburenin yüzde beşi ifraz olunduktan sonra baki kalan kısmı suret-i atiyede taksim olunur.

Evvela: Müessisine yüzde on

Saniyen: Yüzde iki heyet-i idareye

Salisen: Yüzde üç müdirana

Rabian: Yüzde seksen beş hisse-i temettü olarak hissedarana.

Otuz Altıncı Madde: Heyet-i umumiye hisse senedatının her sene bir miktar-ı muayyenini kura keşidesiyle tedavülden alınmak üzere hasılat-ı safiyeden her sene yüzde yarım akçenin ifrazına karar verilebilir. Ve şu halde kurası isabet eden hisse senedatı istirdat edilerek onları yerine birer (….?) hissesi verilecek ve bu yeni hisseler için kemakan hisse-i temettü verilecek ve fakat faiz ita olunmayacaktır.

YEDİNCİ FASIL

İhtiyat Akçesi

Otuz Yedinci Madde: İhtiyat akçesi otuz altıncı madde mucebince temettuat-ı seneviyeden müfrez mebaliğin terakümünden teşekkül edecek ve masarıf-ı fevkalade ve gayr-ı melhuzaya karşılık tutulacak ve işbu akçenin miktarı şirket sermayesinin yüzde ellisine müsavi bir raddeye baliğ oldukda ihtiyat akçesi ifraz olunmayacaktır. Şu kadar ki ihtiyat akçesi sermayenin yüzde ellisine baliğ olduktan sonra ondan sarfiyat icrasıyla miktarı nisbet-i mezkureden aşağı düşerse tekrar temettuattan tevkifat icrasına mübaşeret olunacaktır.

Otuz Sekizinci Madde: Hasılat-ı seneviye hisse başına yüzde üç buçuk faiz veya hisse-i temettü itasına kifayet etmediği takdirde noksanı ihtiyat akçesinden ikmal edilebilecektir.

Otuz Dokuzuncu Madde: Şirketin inkıza-yı müddetinde bilcümle taahhüdatı ifa olunduktan sonra ihtiyat akçesi kaffe-i hissedaran beyninde taksim olunacaktır.

SEKİZİNCİ FASIL

Şirketin Temdid-i Müddet ve Feshi ve Kat-ı Muamelatı Beyanındadır.

Kırkıncı Madde: Meclis-i idare her ne vakit ve her ne sebeple olursa olsun heyet-i umumiyeyi içtimaa davetle şirketin müddetinin temdidi veya kat‘ı ile tasfiye-i muamelatını veyahut sair şirket ile birleşmesini teklif edebilir. Şu kadar ki temdid-i müddet edilmesi veya icap ederse şirketin sair şirket ile birleşmesi ve tahvilat ihracı ve işbu nizamnamenin tadili maddeleri her halde hükümet-i seniyyenin ruhsatına mütevakkıftır.

Kırk Birinci Madde: Meclis-i idare şirket sermayesinin üç rub‘u zayi olduğu halde şirketin feshine veya devamına karar verilmek üzere heyet-i umumiyeyi davet eder.

Kırk İkinci Madde: Şirketin müddeti munkaziye oldukda veya müddeti tekmil olmaksızın fesih olundukda içtima eden heyet-i umumiye şirketin tasfiye-i muamelat ve hesabatına karar verecek ve tasfiye-i hesab için bir veya birkaç memur tayin edecektir. Heyet-i umumiye şirketin mevcut olduğu zamanlarda olduğu gibi tasfiye-i hesap esnasında dahi iktidar ve salahiyetini istihsale devam edecektir. Tasfiye-i hesaba memur olanlar heyet-i umumiyenin kararı ve hükümet-i seniyenin müsaadesiyle şirket-i mefsuhanın hukuk ve senedat ve taahüdatını diğer bir şirkete veya ahar bir kimseye devir ve ferağ edebilecektir.

Kırk Üçüncü Madde: İşbu faslın havi olduğu maddelerde gösterilen hususata karar vermek üzere suret-i fevkaladede davet edilecek heyet-i umumiyede şirket sermayesinin la ekal nısfına müsavi hisse senedatını hamil hissedaran hazır olmadıkça cereyan edecek müzakerat makbul ve muteber olamaz.

DOKUZUNCU FASIL

Mevadd-ı Müteferrika Beyanındadır.

Kırk Dördüncü Madde: İşbu nizamname-i dahili sureti şirketin teşkiline hükümetçe müsaade ita olunduktan sonra bir ay zarfında Dersaadet’te Takvim-i Vekayi ve diğer muteber bir gazete ile ve şirketin muamelatı veya şuabat idaresi bulunan yerlerde ceraid-i resmiye ve sair ile aynen veya icmalen neşir olunacağı gibi nizamname-i dahilide hükümetin müsaadesiyle vuku bulacak her gün tadilat ve her senenin heyet-i umumiye mukarreratı ve senelik bilanço suretleri dahi gerek Dersaadet ve gerek taşrada ber vech-i muharrer ilan kılınacaktır.

Kırk Beşinci Madde: Şirket ihraç edeceği hisselere sahip kaydı zımnında neşir eyleyeceği tarifnamede evvela şirketin maksad-ı teşekkülüne ve müddetini, saniyen müessilerin esamisini, salisen sermayenin miktarını ve suret-i tezyidini, rabian temettuun suret-i taksimini ve bu meyanda müessislere ve heyet-i idare azasına tahsis kılınacak mekadiri sarahaten derç ve beyan edecektir.

Kırk Altıncı Madde: Şirket işbu nizamnameyi tab ve temsil ettirerek talip olanlara ita eyleyeceği gibi elli nüshasını bir defaya mahsus olmak üzere Ticaret Nezareti’ne irsal edecektir.

Kırk Yedinci Madde: Şirketin istatistik idaresince ita kılınacak numunesine tevfikan her sene muamelatına dair bir istatistik cetveli tanzim ve nezarete takdim eyleyecektir.

Fi 17 Muharrem sene 1335 ve fi 1 Teşrin-i Sani sene 332 (13 Kasım 1916)

İşbu nizamname-i dâhilinin irade-i seniyye-i hazret-i padişahiye iktiran ettiği 3 Teşrin-i Sani sene 332 tarih ve iki yüz kırk numaralı tezkire-i samiye ile tebliğ buyrulmuştur.

Ticaret ve Ziraat Nezareti Nazırı

-          16 onaltı sahife ve kırk yedi 47 maddeden ibaret olan işbu Osmanlı Anonim Şirketi Nizamname-i Dâhilîsi aynen defter-i mahsusa kayıt ve tescil edilmiş olmağla tasdik olunur.

 

Tosya'nın Tarihi Yerleri

 

Tosya’nın Tarihi Yerleri

Tosya, birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olan Kastamonu’nun tarih dolu bir ilçesidir. Kaşka, Moğol, Selçuklu, Osmanlı, Frigya, Candaroğulları, Bizans, Danişment, Lidya, Kimmer, İran, Çobanlar ve daha tarihi kaynaklarda yer almayan birçok medeniyetin etkisi altında kalmıştır. Bilinene göre Kuzeybatı Anadolu’nun önemli kültür ve ticaret merkezlerindendir.

İlk kez Prehistorik zamanlarda Zoaka, Bizans zamanında Doceia, Türklerin fethinden sonra Turkıya adını kullanmıştır. Tosya adının kökeni Bizans zamanında kullanılan Doceia’dır.

Kuruluş tarihi tam olarak bilinememektedir. Yapılan kazılar sonucu bulunan arkeolojik eserlerin neticesinde dört bin senelik bir geçmişi olduğuna ulaşılmıştır. Tosya’nın bulunduğu bölgenin Homeros Dönemi’nde Paflagonya olarak anıldığı yazılı eserlerde yer almaktadır.

Tosya'da kendinizi yabancı hissetmeyeceğiniz keyifli bir tatil geçireceğiniz konaklama seçeneklerini sizin için Tosya otelleri fiyat sayfamızda listeledik.

Abdurrahman Paşa Camii

Tosya’nın her tarafından kendini belli edebilen Abdurrahman Paşa Camii, 1584’te yapılmıştır. Kahramanmaraşlı Abdurrahman Paşa, camiyi yaptırıp şehre hediye eden kişidir. 1917 yılında restorasyon çalışmaları ile yenilenen yapı, daha sonra bölgenin yaşadığı depremler nedeniyle tekrar hasara uğramıştır.

Camide yapılan restorasyon çalışmaları, özgünlüğünden sapmasına neden olmuştur. Buna rağmen Tosya’yı gezip görmeye gelenler buraya da uğramaktadır. 1500 kişilik kapasiteye sahip olan camii, görkemli şekilde inşa edilmeye özen gösterilmiştir.

Tosya’nın merkezinde Hocafakı Mahallesi’ndedir.

Tekke Hamamı 

Tekke Hamamı, Şeyh İsmail-i Rumi tarafından 1637 yılında moloz taşı ve harç ile inşa edilmiştir. Dönemin ekonomik koşulları nedeniyle kullanılan harç malzemelerinde ucuza kaçılmıştır. Hamamın içerisinde yer alan aslanağzı figüründen su akmaktadır. Şeyh Kurnası adında bir odası bulunmaktadır. Eski bir tarihe sahip olduğu için tarihi ve turistik yerler arasındadır.

Tosya'da tatilinizi bir adım yukarı taşımak için gezmeniz gereken yerleri listeledik. Tosya'da gezilecek yerler yazımızı kontrol etmeyi unutmayın.

 

         Büyük Hamam

Hamamın ne zaman ve kim tarafından yaptırıldığı kesin olarak bilinmemektedir. Ancak söylenilenlere göre, Candaroğulları zamanında İbrahim Bey tarafından inşa ettirilmiştir. Büyük Hamam, yapıldığı günden günümüze kadar atlattığı birçok yangın ve depremden dolayı zarara uğramıştır.

Zarara uğrayan hamam, bölgede yaşayanlar tarafından onarılarak günümüze kadar tarihi yapısını korumayı başarmıştır.

Büyük Hamam, Tosya’nın başındaki çarşı içerisindedir.

Çifte Hamam

16. yüzyılda yapıldığı tahmin edilen Çifte Hamam, Mevlana Selahattin adlı hayırseverin yardımıyla inşa ettirilmiştir. Hamamın sahip olduğu dokular, yapıldığı zamanı belli eder niteliktedir.

Çifte Hamam, Abdurrahman Paşa Camii’nin yanındadır.

Vıkvık Hamam (Küçük Hamam)

 

Hamamın asıl yapılış tarihi bilinmemektedir. Yaklaşık olarak 80 yıldır kullanıma açıktır. Tosya içerisinde yapılan kazı esnasında hamamın varlığı anlaşılmıştır. Kubbeye rast gelinen kazı sonrasında hamamın her tarafı kazılarak kullanılmaya başlanmıştır. Yapılan restorasyonlar Vik Vik Hamamı’nın aslını bozmuştur.

Çarşı içerisinde yer almaktadır.

 

        Gavur Kayası Kalesi

Tosya’nın 1 sat güneyindeki Gâvur Kayası Kalesi, Çüşçüş Kışlası mevkiinde, Devrez Çayı’nın kenarındadır. Doğal ve sarp bir kayadan ibaret olduğu için kaleye erişim imkânları zordur. Kaleye çıkmak için kuzeybatısına gitmek gerekmektedir.

İçerisinde kaya mezarı ve mimari yapısı anlaşılamayan bir tünel vardır. Tosyalıların anlattığı bir rivayete göre Devrez Çayı’nda bulunan diğer taraftaki iki ayağı, zamanında Bağdat Yolu’nun geçiş noktası olarak kullanılmıştır. Bu bilginin doğruluğu araştırılmaktadır.

 

Emirler Şehri Kalesi

Tosya’nın şehir merkezine 3-4 saat uzaklıkta yer alan Emirler Şehri Kalesi, bakımsızlık ve yenileme çalışmalarının olmamasından dolayı eskimeye yüz tutmuştur. Kalenin büyük çoğunluğu yıkık haldedir.

Emirler Şehri Kalesi, Sofular ve Kuşçular köylerinin arasında bulunmaktadır.

 

Yüce Tepe Höyüğü

Yüksekliği 6 metreye ulaşan Yüce Tepe Höyüğü, iskan yeri olduğundan dolayı terk edilmiş ve kendi haline bırakılmıştır. Devrez Çayı’nın kuzeyinden akmaktadır.

Yüce Tepe Höyüğü, Tosya’nın merkezine 2 saat uzaklıkta, Bayat Köyü’ne yakın, Devrez Çayı kenarındadır.

 

Harman Tepe Höyüğü

Tosya’nın yerel halkı, Harman Tepe Höyüğü’nü kendi koruma ve bakım çalışmaları ile canlı tutmaktadır. 3 metre yüksekliğe sahip höyük, yerli ve yabancı turistler tarafından ziyaret edilen yerlerin başındadır. Küçük bir iskân yeridir.

Harman Tepe Höyüğü, Sofular Köyü içerisinde ve Saz Ovası’na bakmaktadır.

 

Karasu Çeşmesi

Çeşmeden akan suyun şifalı olduğu düşünülmektedir. Hacı İbrahim’in yaptırdığı bilinmesine rağmen gizemli açıklamalarla anılan Karasu Çeşmesi, tarihi bir niteliğe sahip olduğu için Tosya’nın önemli tarihi yerleri arasında sayılmaktadır.

Karasu Çeşmesi, Şeyh Mahallesi, Çaybaşı Sokak’tadır.

Kastamonu'da Ziraat ve Sanatın Geliştirilmesi

KONU : Kastamonu’da ziraat ve sanatın geliştirilmesi için Ziraat Müdürünün yol ve liman yapılması, dut fidanı yetiştiriciliği ve tiftikten mamul üretmek için nakdi destek ve eğitim isteğinin yerine getirilebilmesi için mahalli meclislerinin mazbataları ve mutasarrıfların taleplerinin de gerekli olduğuna dair Ziraat Meclisi’nin mazbatası.

Kastamonu Sancağı Ziraat Müdürü hâcegândan Ahmed Şükrü Efendi bendeleri tarafından varid olan bir kıta layiha ve tahrirat Meclis-i Ziraat’de lede’l-kırâe fezleke mealinde saye-i şevket-vaye-i cenab-ı cihandaride liva-i mezburun istikmal-i esbab-ı ma‘mûliyetiyle ahalinin husul-i servet ve yesârı zımnında sevahil-i Bahr-ı Siyah’dan nefs-i Kastamonu’ya karib iskelelerin birine liman ihdas ve tarikinin tesviyesiyle bazı kazalara cereyan eden nehirlerin icab eden mahallerine bendler inşa ve harklarının tevsi‘ ve ta‘mîk olunması ve bi’l-ikdâm vücuda getirilmiş olan harir mahsulünün teksir ve tevfîri için Bursa ve Amasya caniblerinden lüzumu miktar dut fidanı irsal ve tiftikten masnû‘ sanâyi-i lâzimenin ahaliye li-ecli’t-talim bir nefer muallim isyâl kılınması ve taife-i ziraatden muhtaç-ı iane olanlara nizamına tatbikan iane-i nakdiyenin icrası hususlarına müsaade-i seniyye şayan buyrulması inha ve beyan olunmuş ve bu makule şeyler mevadd-ı matlube-i umrâna muvafık olarak icra-yı iktizaları lazımeden bulunmuş olmasıyla keyfiyet lede’l-mülahaza mukaddema mahallinden vaki olan istidaya mebni bâ emirname-i sami Amasya tarafından bir mikdar dut fidanı celb ettirilerek tutulan numunelere bu defa vuku bulan iltimasa nazaran harir mahsulünün ol havalide dahi husule geleceği anlaşılmış olduğundan ber muceb-i inha suret-i teksir ve tevfirine bakılmak üzere bu defa dahi Bursa ve Amasya caniblerinden liva-i mezbur için taleb olunacağı mikdar dut fidanının liva-i mezkur tarafından irsal olunacak kesana fiyat-ı mutedile ile iştira ettirilmesi babında sabıkı vechile Hüdavendigar Eyaleti Müşiri atufetlü paşa hazretleriyle Amasya Kaymakamı bendelerine tastir buyrulacak evamirname-i saminin ziraat müdürü muma ileyh kulları tarafına tisyar ve bir de tiftikden bazı eşya imalinin ahaliye talimi zımnında talep olunan muallim ne makule sanat erbabından olacağı salifu’z-zikr layiha ve tahriratda izah ve beyan olunmamış olduğundan bunun dahi izahen tenmîk ve izbarı hususunun taraf-ı nezaret-i ticaretten kendisine ba tahrirat tavsiye ve işar olunması iktiza-yı maslahattan olduğu misilli iane-i nakdiye icrası ve tarik ve liman tesviyesi başlıca ve umuma şümulü ve menfaati râci‘ olur mevaddan olduğuna ve bunlar mukaddema ba mazbata mahallinden inha ve istida olunarak henüz cevab-ı alisine destires olunamadığı layiha-i mezkurenin bir bendinde muharrer ise de meclisçe kayden buna dair bir gûne malumat olmadığına ve bu makule mevaddın icra-yı tesviyelerine yalnız ziraat müdürlerinin inhası kafi olmayıp mahalli meclis mazbatasıyla mutasarrıfın-i kiram hazeratının inha ve işarına mütevakkıf bulunduğuna nazaran bunların mahallince lüzumu olup da tesviye-i icabı karîn-i müsaade-i âlî buyrulduğu halde ba‘dehu müteallık buyrulacak irade-i seniyyeye tevfikan icra-yı iktizalarına bakılmak üzere ibtida-yı emirde hususat-ı meşruhanın mahalli meclisinden başka başka mazbatalar ile inha olunmak üzere kezalik canib-i nezaret-i ticaretten müdür-i muma ileyhe beyan ve izbar olunması hususları meclisçe tezekkür olunmuş ise de hususat-ı mezkure hakkında ne vechile re’y ve tensib buyrulur ise icra-yı iktizaları menût-i re’y-i âlî idiği muhât-ı ilm-i âlîleri buyruldukda emr ü ferman hazret-i men lehu’l-emrindir.

Fi 9 M sene [12]63 (28 Aralık 1846)

Kastamonu'da Ziraat

KONU : Tosya, Taşköprü, Daday, İnebolu ve Araç kazalarında ziraat edilmek üzere fındık, dut ve zeytin fideleri ile kök boya ve kendir tohumlarının gönderilmesi.

Tosya ve Taşköprü ve Daday ve Araç kazalarında gars ve zer‘ edilmek üzere tut ve zeytün ve fındık fidanlarıyla kendir ve kök boya tohumlarının irsaline dair.

Fi 23 Za sene [12]87 – fi 1 Şubat sene [12]86 (13Şubat 1871)

 

Amasya’dan	Nafia’dan	Trabzon’dan	Taşköprü’den	İzmir’den
Tut fidanı	Zeytün fidanı	Fındık fidanı	Kendir tohumu	Kök boya tohumu
2000	200	2000	00	00	İnebolu
0000	000	0000	00	08	Tosya
10000	000	0000	00	10	Taşköprü
00000	000	0000	50	00	Daday
00000	000	0000	50	00	Araç

 

Kastamonu sancağı dâhilinde kain kazalardın İnebolu ve Tosya ve Taşköprü ve Daday ve Araç kazalarında gars ve zer‘ edilmek üzere balada cins ve kemiyeti muharrer olan fidan ve tohumların celb ve irsalleri mevrud levayihde beyan olunmuş ve bu misillü menafii meşhud olan ve servet ve ticaretin bir derece daha terakkisini mucib bulunan âsâr-ı nafianın me’mûlden ziyade ve fevkalade olarak meydana getirilmesi arzu olunur mevaddan bulunmuş olmağla ber muceb-i iş‘âr zikrolunan fidan ve tohumların iktiza eden mahallerden celb ve irsalleri tezekkür kılındığını mübeyyin işbu mazbata terkim olundu.

Fi 18 Ramazan  sene [12]87 ve fi 17 Teşrin-i Sani [12]86 (12 Aralık 1870)

 

 

 

Vali-i Vilayet-i Kastamonu             Mektubi-i Vilayet                            Reis-i Sani

Mehmed Reşid                                Ali Sırrı                                       Es-Seyyid Mehmed Salim

Kastamonu'da İlk Kadın Mitinği

 

KONU : 10 Aralık 1919’da Kastamonu’da yapılan İlk Kadın Mitingi ile ilgili bir belge:

 

Mabeyn-i Hümayun-ı Mülûkâne

Başkitabeti

 

 

Atabe-i ulya-yı mülûkâneye bazı maruzât-ı mühimmeyi hâvî Kastamonu Müslüman Kadınları namına miting heyeti imzalarıyla Kastamonu merkezinden keşide olunup manzûr-ı âlî buyrulan telgrafname ber mantûk-ı emr ü fermân-ı hümâyûn leffen sû-yı fehîmânelerine irsâl kılındı. Ol bâbda emr ü fermân hazret-i veliyyi’l-emrindir.

Fî 22 Rebiu’l-evvel sene 1338 – fî 16 Kânûn-ı Evvel sene 1335 / 15 -16 Aralık 1919

 

Ser-kâtib-i Şehriyârî

Ali Fuad

 

MİTİNG HEYETİ (İsimler Mustafa Eski’nin Kastamonu’da İlk Kadın Mitingi isimli makalesinden alınmıştır.)

1. Zekiye Hanım (Polis Müdürü Halil Bey’in eşi)

2. Kamuran Hanım (Defterdar Ferit Bey’in eşi)

3. Saime Hanım (Sağlık Müdürü Ferruh Bey’in eşi)

4. Bedriye Hanım (Maarif Müdürü Talat Bey’in eşi)

5. Münire Hanım (Vilayet Mektupçusu Fuad Bey’in eşi)

6. Refika Hanım (Fırka Kumandanı Miralay Osman Bey’in eşi)

7. Neyyire Hanım (Reji Müdür Ömer Bey’in kızı)

Osman Şakir Efendi’nin “Musavver Sefaretname-i İran (Resimli İran Sefaretnamesi)” nde TOSYA

 Osman Şakir Efendi’nin “Musavver Sefaretname-i İran (Resimli İran Sefaretnamesi)” nde TOSYA

 

Koçhisar’dan dahi rahş-ı ziyâ-bahş rûy-ı âleme dirahş eylediği zamânda, rahş-ı safâ-bahş üzere süvâr olup nehr-i Devres kenârında revân ve râh-ı bî-seng üzere devân olarak dokuz sâ‘atden sonra nezdîk-i Tosya’da bâğlar arasına vârid ve derûn-ı şehre duhûle kāsıd olduğumuz evânda şehr kethudâsı istikbâl ve pürsiş-i ahvâl eyleyüp sefîr-i merkūmu a‘yân-ı şehr konağına mihmân ve bu dâ‘îlerine Gemalmaz İbrahim Ağa’yı mîzbân eylediklerinde licâm-ı müsâferete ‘inân uydurulup ol şeb anda beytûtet ve hâb u râhatımız vâki‘ oldu.

Tosya’nın resmini dahi kalem-i ma‘ârif-rakam dâ‘îleri bu vechile nakş eyledi.

Koçhisar’dan dahi güneş yeryüzünü aydınlattığı zaman binince insanı rahatlatan yağız atlara binip Devrez Nehri kenarından hareket ettik. Taşsız yollarda koşturarak dokuz saat sonra Tosya yakınlarındaki bağlara ulaştık. Şehrin içine girmek istediğimizde şehir kethüdası bizi karşılayarak ahvalimizi sorup sual ettikten sonra elçimizi şehir a’yanının konağına misafir ettiler, Gemalmaz İbrahim Ağa’yı da bu duacılarına ev sahibi ettiklerinde yolculuğumuzu durdurduk ve o gece orada geceleyerek uyuyup dinlendik.

Tosya’nın resmini de çizim işlerini bilen bu duacıları böylece nakşetti.

 

Tosya’nın cânib-i şarkīsinde ve şimâlîsinde mânend-i divâr-ı üstüvâr bâlâ-bülend kayalar vâki‘ ve taraf-ı cenûbîsinde ve kıblesinde zevâl güneşi ve zuhr güneşi tâ vakt-i asr-ı sâniye kadar derûn-ı şehre tâli‘dir. Poyraz tarafı münsedd olduğu ecilden havâsı vehâmet ve öyle güneşine karşu olduğu içün derûn-ı şehr gâyet harâret üzeredür. Ammâ ahâlîsinin tabî‘atları sehâvet ve mürüvvet ve mizâcları mahabbet ve fütüvvet ile memlû vü meşhûn ve müsâfire ikrâm u izzetleri gûn-â-gûndur.

Tosya’dan dahi ber-nişîn-i keher-i vâlâ-güher olup zehâba gayret ve cânib-i maksûda sür‘at olundu.

Tosya’nın doğu ve kuzey taraflarında sağlam duvar benzeri çok yüksek kayalar bulunmaktadır. Güney ve kıble tarafında ise öğle güneşi ikindi namazının son vaktine (asr-ı sâni) kadar şehrin içini aydınlatır. Poyraz tarafı kapalı olduğundan havası ağır ve öğle güneşine karşı olduğu için de şehrin içi gayet sıcaktır. Ama halkının tabiatı cömertlik ve mertlik ile, mizacı da muhabbet ve yardımseverlik ile doludur. Misafire türlü izzet ve ikramda bulunurlar.

Tosya’dan da yağız atlara binerek gideceğimiz yere doğru süratle yola çıktık.

 

Yine nehr-i Devres kenarında mânend-i âb cereyân ve kûh u sahrâyı seyrân eyleyerek Hacıhamza tarafına azîmetimiz vâki‘ oldu. Nehr-i Devres bir rûd-ı pür-sûddur ki Tosya tarafında zer‘ olunan pirinc bu cûy-ı menfa‘at-bûyın âbından perveriş-yâfte olup nice merdümâna fâ’idesi ve nice gedâyâna menfa’at-i zâ’idesi hâsıl olmakdadur. Tosya’dan rükûbumuza on sâ‘at oldukda Hacıhamza nâm karyeye vusûlümüz ve dervâze-i sûrdan duhûlümüz müyesser oldu. Hacıhamza’nın yeri fi’l-asl bir meşeyistân ve karârgâh-ı düzdân imiş ki Tosya’dan Osmancığ’a varıncaya kadar on sekiz sâ‘atlik mahalde âbâdân ve beytûtet olunacak bir mekân yok imiş.

Yine Devrez nehri kenarında su gibi akarak, dağ ve ovalardan geçerek Hacıhamza1 tarafına gittik. Devrez nehri çok faydalı bir ırmaktır. Tosya tarafında ekilen pirinç bu yararlı nehrin suyuyla yetişir. Nice kimselere faydası ve yine birçok fakire ziyade yararı dokunmaktadır. Tosya’dan hareketimizden on saat sonra Hacıhamza isimli köye ulaşmamız ve kale kapısından girişimiz nasip oldu. Hacıhamza’nın yeri aslında meşelik ve hırsızların karargâhıymış. Tosya’dan Osmancık’a kadar on sekiz sâ‘atlik mahalde âbâdân ve beytûtet olunacak bir mekân yok imiş.

KAYNAK

TÜRKİYE YAZMA ESERLER KURUMU BAŞKANLIĞI YAYINLARI: 102 

MUSAVVER SEFÂRETNÂME-İ İRAN

Resimli İran Sefâretnâmesi; Osman Şâkir Efendi (ö. 1817)

Hazırlayan : Güray Önal

Kastamonu – Çankırı yolu üzerinde Koçhisar’da (Ilgaz) Devrez Çayı üzerine yeniden inşası düşünülen köprünün planı.

Kengiri Sancağı

Koçhisar (Ilgaz) Nahiyesi

Kastamonu’dan Kengırı’ya müntehi inşa olunmakda bulunan tarik üzerinde ve Koçhisar nahiyesi dahilinde vâki Devrez Çayı üzerine müceddeden inşası mukarrer olan köprünün planı.

Fi 23 Temmuz sene 1304 / 4 Ağustos 1888